Kicken op een hoge werkdruk

Nederlanders die een hoge werkdruk ervaren zijn positief over hun werk en hebben er meer plezier in. Dat was afgelopen najaar een conclusie in het jaarlijkse onderzoek naar werkbeleving in Nederland van Flycatcher Internet Research. Opvallend, omdat stress in het algemeen als negatief wordt ervaren. Wat vinden stressdeskundigen van deze uitkomst?

'Zonder stress zou niemand van ons iets wezenlijks gepresenteerd hebben’
Suzan Kuijsten, auteur van Hollend voor je stress uit, herkent veel in de conclusie van het onderzoek: 'Stress is geweldig. Zonder stress zou niemand van ons iets wezenlijks gepresenteerd hebben. Stress is functioneel en geeft je de energie waardoor je dingen voor elkaar krijgt om je werk goed te doen. Als dat ook nog eens werk is waar jij heel veel voldoening en plezier uit haalt, dan is dat een veel fijnere drive dan wanneer je je werk als nutteloos ervaart.’

Dat vindt ook Carolien Hamming, algemeen directeur van CSR Centrum, een landelijke netwerkorganisatie voor stress- en burn-outcoaching. 'Stress op het werk kan inderdaad positief zijn. De onderliggende fysiologische reacties zijn hetzelfde als bij negatieve stress: je produceert bijvoorbeeld meer stresshormonen. Je voelt dat aan een iets verhoogde hartslag, oppervlakkigere ademhaling en scherpere focus. Je hebt er zin in.

Opladen
Anouk Roberts, senior onderzoeker bij Flycatcher, maakt wel een onderscheid tussen een hoge en een té hoge werkdruk. 'Het is hierbij vooral belangrijk om naar individuele resultaten te kijken. Wat de een makkelijk aankan, kan voor de ander te veel zijn.’ Een 'gezond’ hoge werkdruk kan volgens haar veel te maken hebben met uitdaging in het werk. 'We zien dat uitdaging heel belangrijk is voor het werkplezier en de bevlogenheid van medewerkers. Wat dat betreft verrast het niet dat een hoge werkdruk niet altijd negatief hoeft te zijn.’

Wat ons volgens Kuijsten in de problemen brengt, is niet zozeer stress of werkdruk, maar het gebrek aan voldoende ontspanning. 'Daar krijg je klachten van. Maakt een hoge werkdruk dat je alsmaar doorholt en je gejaagd voelt, dan loop je het risico dat stress niet langer nuttig is, omdat je opgebrand raakt. Als je echter een hoge werkdruk ervaart, maar tussendoor voldoende oplaadt, dan blijft stress functioneel. Hoe geweldig en leuk je werk ook is, hoeveel voldoening je er ook uit haalt, je moet altijd op tijd voldoende opladen om je werk zo optimaal mogelijk en met plezier te kunnen blijven doen. Alleen dan is stress positief.’

Halfvol glas
Balanceren is dus het devies. Maar hoe weet je wanneer je op het randje tussen 'lekker druk’ en ’te druk’ zit? Kuijsten, die vanuit haar eigen coachpraktijk THINKC organisaties en individuen helpt, gebruik hier vaak de metafoor van een halfvol glas. 'Als je het even optilt en weer neerzet, dan is dat een lichte inspanning. Maar als je dat glas heel lang vasthoudt, dan wordt het alsmaar zwaarder en krijg je pijn in je arm, je nek, je schouders.’ Zo werkt dat volgens haar ook met stress: 'Als je onvoldoende terugschakelt naar de normaalstand, dan krijgt je lichaam te weinig kans om te herstellen. Het raakt uit balans en iedere volgende inspanning kost je meer moeite.’ Slechter slapen, irritaties en allerlei vage klachten zijn volgens Kuijsten enkele tekenen dat je het wat rustiger aan moet doen. 'Hoe beter je lichamelijke conditie, hoe sneller de stressreactie afneemt’

Stress heeft volgens Hamming twee gezichten: de normale variant die helpt om te presteren en extreme situaties het hoofd te bieden, en de chronische stress die ontstaat als onze inspanningen te weinig afgewisseld worden met rust en bijtanken. 'Dan raakt op den duur het stressmechanisme ontregeld en keert het systeem zich tegen je. Daar worden we ziek van en het is de oorzaak van burn-outs.’ Ze raadt aan om te sporten. 'Hoe beter je lichamelijke conditie, hoe sneller de stressreactie afneemt.’

Superkrachten
Opdrachtgevers die kampen met een hoge werkdruk zoeken vaak de oplossing in meer nieuwe medewerkers. Maar het is veel effectiever om naar factoren te kijken die de werkbeleving positief kunnen beïnvloeden, legt Roberts uit. 'Niet het wegnemen van werkdruk, maar juist het versterken van energiebronnen heeft een positieve invloed op de werkbeleving. Dit wordt ondersteund door de uitkomsten van ons onderzoek, waarin we zien dat de meeste energiebronnen – zoals interne communicatie en samenwerking – sterker van invloed zijn op het werkplezier dan een stressor als werkdruk.’ Deze positieve insteek wordt volgens haar steeds meer een trend in Nederland.

De ideale balans is voor iedereen anders. Sommigen kan het niet druk genoeg zijn en er zijn zelfs stressverslaafden. Hamming citeert de 'uitvinder’ van stress, endocrinoloog Hans Selye, die zei: 'Zonder stress ben je dood.’ Ze noemt stress een prachtig mechanisme dat je lichaam onder meer voorziet van energie en extra focus. 'Dat gaat gepaard met positieve of negatieve gevoelens. Negatieve stress ervaren we als onaangenaam, en dat onthouden we beter. Je kunt van stressverslaving spreken als je een kick krijgt als er stresshormonen door je lijf gieren en je dit steeds opnieuw opzoekt. Zulke mensen doen vaak risicovolle activiteiten, zoals parachutespringen of bungeejumpen.’ Een verschijnsel dat Kuijsten ook herkent: 'Stress geeft je superkrachten. Wie wil daar nu niet meer en meer en meer van hebben?’

Onderzoek
Flycatcher voerde in oktober 2016 voor de vijfde keer een grootschalig onderzoek uit naar werkbeleving. Werkdruk is daarin altijd een belangrijk thema. Dit jaar bleek dat bijna 50 procent van de Nederlanders vaak te maken heeft met piekbelastingen, terwijl ruim één op de tien zich dagelijks zorgen maakt over achterstanden en een opgejaagd gevoel heeft op het werk. Het bureau gebruikt de resultaten van de jaarlijkse studie onder meer als benchmark voor werkbelevingsonderzoeken voor opdrachtgevers. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 1200 Nederlandse werknemers.

Auteur: Robert Heeg
Bron: Intermediair, 5 januari 2017